Natuurkundige Robbert Dijkgraaf (1960), wonderboy van de snaartheorie die alle natuurwetten moet verbinden, is universiteitshoogleraar in Amsterdam en president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Tussendoor brengt hij wetenschap aan de man. Ook vanavond bij het eerste Spinozadebat, waar voortaan maandelijks een Spinozapremiewinnaar van NWO onder het motto ‘Ongehoorde Kennis’ aan het woord komt.

U gaat het maar liefst over ‘het Nut van het Universum’ hebben. Waarin zit ’m dat?

Vergelijk het maar met die borden met een kaart van de omgeving en een cirkeltje ‘U bevindt zich hier’. We leven in een enorm spannende, bijna poëtische tijd: nu pas leren we het universum waarin we leven echt goed kennen. Ons zicht op de allergrootste structuren en tegelijkertijd ook de allerkleinste, en hoe dat hele weefsel in elkaar grijpt, is dramatisch aan het vergroten. We hebben de beschikking over enorme satellieten en enorme deeltjesversnellers, en in wezen dienen die allemaal dezelfde vraag: wat is de aard van ons universum, welke natuurwetten zijn er, waar komen die vandaan? De deeltjes waar wij uit bestaan, zijn eigenlijk de uitgebrande sintels van de oerknal, 13,7 miljard jaar geleden. Als we lang genoeg wachten vervalt uiteindelijk alles, maar nu is het een gouden tijd voor de zoektocht naar zeldzame, instabiele deeltjes – waarvan er in het vroege heelal dus veel meer geweest zijn. Die nieuwe LHC-versneller gaat de komende jaren beslist verrassingen opleveren.

Dus ‘de eeuw van de natuurkunde’ was in 2000 helemaal niet voorbij?

Natuurlijk gebeurt er nu ook veel in bijvoorbeeld de biologie, maar wetenschap is net de Olympische Spelen: je kunt op allerlei onderdelen gouden medailles halen. En de kosmologie scoort. Honderd jaar geleden hield het universum op bij de melkweg. Dat is nu één stelseltje uit ontelbaar vele. We weten pas heel kort dat 96 procent van het heelal niet eens uit de ons bekende materie bestaat, maar uit raadselachtige andere vormen van energie. Maar dat onbegrip kunnen we wel exact berekenen! De experimenten die nu mogelijk zijn… In mijn eigen vak, binnen de snaartheorie zijn er speculaties over extra dimensies, over kleine deeltjes als zwarte gaten. Pas zo’n vijf jaar geleden kwamen die gedetailleerde babyfoto’s van het heelal, van 400.000 jaar na de oerknal, waarmee we dus ook terugkijken in onze eigen geschiedenis.

U schreef vroeger vast ook Robbert Dijkgraaf, Ridderkerk, Zuid-Holland, Nederland, Europa, Aarde, Heelal. Hoe zit dat voor de kinderen van nu?

Volgens sommige kosmologen is ons heelal er slechts één van een multiversum, dat bestaat uit vele universa. Wij zouden bijvoorbeeld universum nummer 321.441 kunnen zijn: het heelal met maar drie dimensies, en met ónze deeltjes en ónze natuurwetten.

En uw eigen favoriete parallelle universum, hoe ziet dat eruit ?

Daar ben ik nu. Volgens die theorie wonen we allemaal in ons favoriete universum, want het heeft ons voortgebracht.

Vanavond spreekt prof.ROBBERT DIJKGRAAF over het nut van het universum, bij het eerste NWO-Spinozadebat (onder meer in samenwerking met deze krant georganiseerd) over de grenzen van wat we kennen en weten. Paard van Troje, Prinsegracht 12 Den Haag, 19.30 uur, Grote Zaal, € 7,-

(Ook verschenen in NRC Next, onder dezelfde kop)