door Liesbeth Koenen ©
12-2008, nr. 100
Akademie Nieuws

De Javatijger

Wij hebben weerwolven, maar de Javanen geloofden in weertijgers, die mensenharten verslonden. Daarover, maar eigenlijk over alles wat maar met Javaanse tijgers te maken had, sprak economisch historicus Peter Boomgaard in 1992 (Akademie Nieuws 18) met groot enthousiasme. De toenmalige directeur van het KITLV (het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land en Volkenkunde van de KNAW dat zelf zijn naam vertaalt als ‘Royal Netherlands Institute of Southeast Asian and Caribbean Studies’) in Leiden wilde dolgraag een boek over het toen al vrijwel uitgestorven beest maken. Inclusief zijn relatie tot de Javanen, tot de cultuur, het landschap. Een integrale geschiedenis, want dat dieren a-historisch zouden zijn, is een misverstand zei hij. ‘Het beest heeft met alles te maken.’

Boomgaard heeft zijn belofte gestand gedaan, wat gegeven zijn bezetenheid van het onderwerp – hij droeg zelfs een schitterende das met tijgers erop – niet veel verbazing hoeft te wekken. In 2001 kwam Frontiers of Fear, Tigers and people in the Malay World, 1600-1950 uit. Natuurlijk mét een hoofdstuk over de weertijger. ‘De tijger als goede buur’ kopte de NRC, en recensent Frans van der Helm, die het ‘een uniek en boeiend geïllustreerd boek’ noemde, gunde na lezing meer diersoorten ‘zo’n gedetailleerd natuur-cultuurhistorisch grafschrift’. In de winkel ligt het inmiddels al niet meer, maar tweedehands blijkt het nog goed te verkrijgen.

Wel jammer dat er tussen de vele KITLV-foto’s die tegenwoordig op het geheugenvannederland.nl te vinden zijn niet een mooie Javatijger zit.

Maar vergeten is het dier nog steeds niet. Nog nadat Boomgaards boek uitkwam, in 1993, werd de Javatijger de nieuwe mascotte van de Charlie-compagnie van het 11 Infanteriebataljon Luchtmobiel. Sindsdien heet de Charlie-compagnie ‘Tijger-compagnie’.

Ze zaten onder meer in Srebrenica, en in Uruzgan. En als een van de mannen omkomt, heet het dat er een Tijger is gesneuveld.